W ostatnim 20-leciu spojrzenie na profilaktykę i leczenie skolioz uległo diametralnej zmianie. Obecnie wiemy, że wczesne wykrycie tej choroby oraz kompleksowa profilaktyka i rehabilitacja jest skuteczne na tyle, aby uchronić przed operacją bardzo dużą grupę dzieci.
Trzeba jednak pamiętać, że skoliozę można wyleczyć tylko do czasu, kiedy nie zakończy się proces kostnienia u dziecka czyli do ok. 18 roku życia. Dlatego im szybciej wykryte schorzenie, tym większa szansa na sukces terapeutyczny.
W naszym ośrodku pracujemy bazując na terapii FITS (Funkcjonalna Indywidualna Terapia Skolioz), która jako jedna z 7 metod na świecie uzyskała rekomendację Society on Scoliosis Orthopaedic and Rehabilitation Treatment - SOSORT. Jest to najbardziej kompleksowa terapia, która różni się od innych metod tym ,że na początku terapii bada się plastyczność skoliozy w kierunku korekcji i wyczuwa struktury, które ten ruch ograniczają. Następnie usuwa się restrykcje mięśniowo – powięziowe ograniczające ten ruch. Dopiero na tak przygotowanych tkankach buduje się prawidłowe, indywidualnie dobrane wzorce ruchowe, które następnie się wzmacnia i stabilizuje.
Pozostałe metody leczenia skolioz, które mają wystarczające potwierdzenie naukowe:
Niestety jeszcze nie wszystkie metody dotarły do Polski.
Metoda FITS
Metoda FITS jest koncepcją autorską, która została opracowana w 2004 roku przez dr n. med. Mariannę Białek oraz` mgr Andrzeja M’hango dla potrzeb terapii dzieci z wadami postawy, skoliozami oraz chorobą Scheuermanna. Może być stosowana jako: samodzielny system korekcji skolioz, wspomaganie leczenia gorsetowego, przygotowanie dzieci do zabiegu operacyjnego, a także korekcja obręczy barkowej i miednicznej po zabiegach operacyjnych.
Kluczowe aspekty metody FITS
Biorąc pod uwagę dysfunkcje jakie towarzyszą skoliozie, proponuje się indywidualnie dostosowany program ćwiczeń w zależności od wielkości kąta skrzywienia oraz wyniku badania klinicznego pacjenta. Na tej podstawie można wyznaczyć cele ogólne i cele szczegółowe terapii.
Cele ogólne terapii to np. stabilizacja skoliozy u dzieci z uogólnioną wiotkością tkanki łącznej bądź zmniejszenie kąta skrzywienia w skoliozach nieprogresywnych lub z kątem skrzywienia do 30˚ u dzieci z prawidłowymi napięciami mięśniowymi. Innym celem ogólnym może być poprawa stanu klinicznego pacjenta z dużą skoliozą, którego rodzice nie godzą się z pewnych względów na operację.
Celem ogólnym jest też uelastycznienie skoliozy w celu lepszej korekcji w trakcie zabiegu operacyjnego bądź korekcja obręczy miednicznej i barkowej oraz ustawienia głowy i szyi, poprawa funkcji oddechowej, ogólnej sprawności i wydolności pacjenta po zabiegu operacyjnym.
Cele szczegółowe dotyczą konkretnej terapii w danym dniu zabiegu, np. korekcja ustawienia stóp i kolan, dążenie do symetrii ustawienia łopatek, zwiększanie shiftu do korekcji skoliozy, nauka oddechu derotacyjnego.
Metoda Schroht
Metoda opracowana przez Katharinę Schroth (1894-1985), a następnie rozwinięta przez jej córkę Christę Lehnert-Schroth i Hansa Rudolfa Weissa. Jest to jedna z metod zachowawczego leczenia skolioz polegająca na trójwymiarowej korekcji skolioz w połączeniu z tzw. ortopedyczno- oddechowym systemem wg Lehnet-Schroth.
U pacjentów ze skoliozą występuje asymetryczny wzorzec oddychania, który zależy od stopnia
eformacji klatki piersiowej i na tym skupia się koncepcja Lehnert-Schroth. Terapia oddechowa systemem Lehnert-Schroth to „ortopedyczno-oddechowy system ćwiczeń połączony z równoczesną trójwymiarową korekcją skoliozy. Ćwiczenia oddechowe polegają na świadomym kierowaniu wdechu w określoną partię płuc, przez co następuje korekcja od wewnątrz. W ćwiczeniach korygujących, określanych też nazwą „oddychanie obrotowo-kątowe", wdech połączony jest z odpowiednimi ruchami, których kierunek związany jest z lokalizacją wady. Jest to świadomy akt polegający na tym, że ćwiczący sam kieruje wdychane powietrze we właściwą stronę. Metoda Schroth ma wielu zwolenników, głównie w krajach Europy Zachodniej, Warto dodać, żesama K. Schroth cierpiała na skoliozę, z której leczona była za pomocą ciężkich gorsetów - dopóki nie opracowała własnej metody przeciwdziałania temu popularnemu schorzeniu.
Metoda Dobomed
Metoda Dobosiewicz jest autorską metodą zachowawczego leczenia skoliozy idiopatycznej, opracowaną przez prof. Krystynę Dobosiewicz. Terapia może być prowadzona jednostkowo lub w połączeniu z leczeniem gorsetowym Cheneau.
Metoda wyróżnia dwa podstawowe elementy:
Składa się z trzech etapów:
Poziom współpracy i zaangażowania dziecka jak i rodziców w systematyczność ćwiczeń istotnie wpływają na efektywność terapii.
Metoda FED
Terapia skolioz metodą FED nie została uznana przez SOSORT, natomiast znalazła uznanie wśród wielu specjalistów. Pod nazwą FED system kryje się nowoczesna metoda oraz urządzenie do leczenia skoliozy, które od niedawna dostępne są również w naszym kraju.Tą nowatorską metodę opracował i stosuje od ponad 20 lat w Barcelonie hiszpański fizjoterapeuta prof. Santosa Sastre Fernandez. Opisał on, jak za pomocą fizjoterapii możemy korzystnie wpłynąć na deformację kręgosłupa. Badania przeprowadzone Klinice Rehabilitacji w Barcelonie udowodniły, że leczenie skolioz metodą FED może prowadzić do niemal całkowitego wyleczenia.
FED to skrót nazwy urządzenia (hiszp. Fijación, Elongación, Desrotación; ang. Fixation, Elongation, Derotation; pol. ustabilizowanie, rozciągnięcie/wydłużenie, odkręcenie) – jak określa ją sam autor: „trójwymiarowe ustabilizowanie kręgosłupa przy jednoczesnym jego wydłużeniu i odkręceniu”. Zewnętrzna siła wytwarzana przez urządzenie na łuk skrzywienia skutecznie zmniejszają kąt rotacji podczas zabiegu. Powoduje to odbarczenie chrząstki nasadowej po stronie wklęsłości i jej wzrost oraz zmianę siły działających na chrząstki neurocentralne, co prowadzi do zahamowania procesu rotacji kręgu.
Niezmiernie ważną rzeczą w uzyskaniu dobrych efektów jest program terapeutyczny stosowany i przedstawiany przez prof. S.Sastre Fernandez, który obejmuje zabiegi fizykoterapeutyczne, terapię manualną i indywidualne ćwiczenia korekcyjne.
